ALGEMENE INFO & TIPS THAILAND
NODIGE DOCUMENTEN VOOR THAILAND :
Als u Thailand wilt bezoeken, heeft u hier een geldig reispaspoort voor nodig. Dit paspoort dient na terugkomst vanuit Thailand nog 6 maanden geldig te zijn. Bij een verblijf van langer dan 60 dagen in Thailand heeft u een vooraf geregeld e-visum nodig.
Kaart van Thailand
Koninkrijk Thailand:
LiggingThailand ligt in Zuidoost-Azië, grenzend aan de Andaman Zee en de Golf van Thailand, ten zuidoosten van Myanmar. OppervlakteDe totale oppervlakte van Thailand inclusief territoriale wateren is 513.120 km². Daarmee is Thailand ongeveer net zo groot als Frankrijk. De vorm van Thailand is langgerekter. Het land heeft de vorm van de kop van een olifant (zie de kaart van Thailand). BuurlandenThailand ligt tussen Maleisië (zuiden), Myanmar (voorheen Birma; westen en noorden), Laos (noorden en oosten) en Cambodja (zuid-oosten). Grenzen van Thailand
Aantal inwonersThailand telt 69,5 miljoen inwoners, daarvan is 75% Thai, 14% Chinees en 11% andere nationaliteiten. De meeste inwoners wonen in Bangkok: ruim 10 miljoen mensen. TaalDe officiële taal en voertaal is Thai. Van de totale bevolking spreekt 90% van de bevolking Thais. In de toeristische gebieden spreekt men gebrekkig tot redelijk Engels. Studenten, hoger opgeleiden en de Thaise elite spreken goed Engels. Verder zijn er meerdere belangrijke etnische en regionale dialecten. In het Noordoosten van Thailand is dat Lao-Thai. In het Noorden het Kam muang. In het Zuiden ‘Phasaa Taai’. Daarnaast hebben de bergvolkeren hun eigen talen. In het grensgebied met Cambodja wordt hier en daar Khmer gesproken. Het Thai is een zogenaamde toontaal (tonaal), het kent vijf toonhoogten namelijk hoog, midden (op gewone hoogte), laag, dalend en stijgend. ReligieThailand is een boeddhistisch land. Het boeddhisme is meer een levenswijze dan een geloof. Veel Thai geloven ook in goed- en kwade geesten (animisme). Een minderheid is moslim en christelijk:
Elektriciteit in ThailandStroomnet: 220 volts AC, 50Hz. Je kan in Thailand zowel platte als ronde twee stekkers gebruiken. Elektrische apparaten (bijvoorbeeld een föhn, laptop of scheerapparaat) werken normaal op het Thaise stroomnet. FooienZeker in de hotels en restaurants zijn alle rekeningen inclusief. Wanneer je tevreden bent over de bediening is een bedrag van circa 10% een goede suggestie.. Fotografie/film/videoThailand is een waar paradijs om te filmen en te fotograferen. De Thai zijn gewend aan toeristen die gebouwen en mensen fotograferen; vraag echter bij close-ups altijd om toestemming. Het is verboden militaire gebouwen en luchthavens te fotograferen. Voor het vliegen en filmen met een drone is een vergunning nodig. LeidingwaterHet is beter om geen kraanwater te drinken, alhoewel de waterkwaliteit in redelijk is. Je kunt er wel je tanden mee poetsen. Overal is mineraalwater of ‘drinking water’ in flessen te koop. In je hotel is het gratis en staat het in de koelkast op je kamer. KledingWij adviseren lichte, katoenen zomerkleding en natuurlijk zwemkleding. Bij een bezoek aan een tempel dien je er rekening mee te houden dat knieën en schouders bedekt moeten zijn. Gezondheidsrisico’s in ThailandEr zijn geen bijzondere gezondheidsrisico’s in Thailand. Wel is er vaker sprake van rabiës ofwel hondsdolheid.
|
Weer en klimaat Thailand
Thailand kent per gebied en per seizoen, een verschillend klimaat. In het hele land heerst een tropisch klimaat wat betekent dat het er het hele jaar door warm is, maar dat er ook regelmatig forse buien vallen. Over het algemeen zijn september en oktober de natste maanden. November t/m februari zijn de populairste reismaanden. De temperatuur ligt dan gemiddeld rond de 28 graden. De maanden maart en april zijn het heetst. De temperatuur kan dan oplopen tot boven de 40 graden! Het regenseizoen loopt officieel van mei t/m oktober, waarvan september de natste maand is. “Regenseizoen” wil meestal niet zeggen dat het de hele dag regent. Vaak vallen er dagelijks 1 of 2 flinke buien. De temperatuur is dan gemiddeld nog steeds boven de 30 graden. Ondanks het regenseizoen hebben juli en augustus ook veel voordelen: de natuur staat volop in bloei, watervallen zijn op hun best en de wolken maken geregeld plaats voor blauwe luchten. Het zuiden van Thailand kan, wat betreft klimaat, verdeeld worden in oost (de Golf van Thailand) en west (de Andaman Zee). Van december t/m augustus biedt de oostkust (inclusief de eilanden) een goed klimaat. Januari t/m mei zijn de beste maanden en van september t/m december kan het er behoorlijk waaien en geregeld vallen er buien. De westkust (inclusief de eilanden) kent een relatief droog klimaat van november t/m april. Vanaf mei neemt de kans op regen toe. De buien die dan vallen, vallen meestal alleen aan het einde van de dag. |
GELD/TELEFONIE/ALARMNUMMERS
Geld wisselen en of afhalen in Thailand, wat is nu het voordeligste ? We vragen het ons waarschijnlijk allemaal wel eens af, wat doet je nu best om Thaise Baht te bekomen in Thailand ? Halen we gewoon geld af aan de geld automaat ? Of brengen we cash Euro mee en wisselen we lokaal in een wisselkantoor ? Of wisselen we in eigen land en brengen het mee ? De regel is dat we meestal de beste wisselkoers krijgen in Thailand zelf en niet bij de bank in Nederland of België. Natuurlijk kan het altijd handig zijn een klein beetje lokale valuta mee te nemen waar je zoiets als een taxi naar het hotel mee kan betalen, maar dit is zeker geen must. Bij aankomst in Suvarnabhumi airport in Bangkok heb je een aantal mogelijkheden. Meteen na het ophalen van de bagage zal je een heel aantal geldautomaten zien staan van verschillende banken. Hier kan je met Maestro of Visa kaart Thaise Baht afhalen. Hier betaal je dan een toeslag per afhaling, dus het is dan ook beter niet te kleine bedragen af te halen, aangezien deze fee meestal een 200-250 THB bedraagt, ongeacht het bedrag dat je afhaalt. Op deze verdieping bevinden zich ook al wisselkantoren waar je je euros kan omwisselen naar Thai Baht. Let echter wel op, deze hanteren niet de beste tarieven en het is beter naar de kelder van de luchthaven te gaan met de lift of roltrappen, dit tot op de verdieping van de treinen. Daar bevinden zich een heel aantal wisselkantoren en deze hanteren de beste rates. (vb kantoor Superrich) Een van de voordeligste wisselkantoren in Thailand zijn de kantoren van Super Rich (de merknaam van de kantoren) zij staan er voor bekend de gunstigste tarieven te hanteren. Je kan die tarieven op voorhand bekijken online https://www.superrichthailand.com/#!/en Dan heb je ook een idee als je een ander wisselkantoor ziet of hun koers acceptabel is. Traveler cheques waren misschien in het verleden populair, maar worden nu nog zelden gebruikt en brengen meestal hoge kosten met zich mee, dus dat zouden we niet aanbevelen. Bij goudwinkels in Bangkok kun je een uitstekende koers krijgen mits je met grote geldbedragen aan komt zetten. Geldautomaten (ATM’s)In Thailand vind je verassend veel geldautomaten. Vooral in de toeristische gebieden. Er zijn een paar uitzonderingen. Op kleine eilanden zijn er niet altijd geldautomaten. Maar op de meeste bestemmingen kun je er zonder problemen een vinden. De meeste (maar niet alle) geldautomaten in Thailand accepteren buitenlandse betaalpassen. Ga daarvoor op zoek naar de automaten met de logo’s van VISA, Mastercard en Cirrus. Na het invoeren van je betaalpas zijn er instructies in het Engels beschikbaar. Wees voorzichtig tijdens het opnemen van geld. Zorg dat je net als thuis weet wie er om je heen staat. Mocht iemand hulp aanbieden sla dit dan beleefd af (tenzij het een bankmedewerker is).
|
Handig voor vertrek naar Thailand
Je gaat naar Thailand. Welk nummer bel je in geval van nood en waar vind je de ambassade? Alarmnummers
Voorwaarden bij AutohuurRijbewijs Een internationaal rijbewijs volstaat. De geldigheid van het internationaal rijbewijs is één jaar Rijbewijs
Leeftijd
Waarborg
In geval van verlies, diefstal of fraude van een Belgische krediet- of bankkaart, neem onmiddellijk contact op met Card Stop (0032 78 170 170). |
Reisverzekering
“Als je in Thailand of de VS in het ziekenhuis belandt, lopen de kosten in de duizenden euro’s”: welke reisverzekering is het beste? 1 op 4 Belgen vertrekt komende zomer niet zonder reisverzekering op vakantie. Hou je het bij een annulatieverzekering, of is ook een bijstandsverzekering voor voertuig of ziekte nuttig? En wanneer is een jaarcontract voordeliger? Barbara Van Speybroeck van Assuralia, de federatie van verzekeringsondernemingen, legt uit. “Dankzij de verzekeraar ontliep hij een factuur van maar liefst 750.000 euro.” De touroperators verwachten een druk zomerseizoen waarbij het reisniveau van voor de pandemie wordt gehaald. Dan weten ook de oproepcentrales van de verzekeringsondernemingen dat de telefoon opnieuw roodgloeiend zal staan. Afgelopen zomer behandelden de 12 verzekeraars die in deze tak op de Belgische markt actief zijn maandelijks meer dan 200.000 oproepen van vakantiegangers, een gemiddelde van 6.450 oproepen per dag. AnnulatieverzekeringNog vóór vertrek kan de vakantie al in het water vallen. Ziekte, een ongeval of – erger nog – het overlijden van jezelf, een reisgenoot of naast familielid kan het vertrek onmogelijk maken. “Wie een annulatieverzekering heeft, kan de reis annuleren en een terugbetaling van de kosten krijgen die bij reservatie werden gemaakt”, zegt Barbara Van Speybroeck van verzekeringsfederatie Assuralia. “Maar ook een weigering van het visum, de intrekking van jouw verlofaanvraag door de werkgever, jobverlies, een echtscheiding of tweede zit van zoon of dochter zijn geldige redenen om niet te vertrekken en een terugbetaling te vragen.” Bij een pakketreis wordt de annulatieverzekering vaak als betalende optie aangeboden. Grote boekingsplatfomen als Booking.com en Airbnb bieden standaard een annulatiegarantie, waarbij tot een bepaalde periode voor aanvang van de vakantie kosteloos kan worden afgezegd. Blijf op de hoogteKrijg een melding bij belangrijke berichten over Breaking nieuws. BijstandsverzekeringZonder problemen vertrokken? Ook onderweg of op de vakantiebestemming kan het misgaan. Bijstandsdiensten van onder meer grote spelers als Europ Assistance, AXA, Ethias, Touring en VAB hebben het elke zomer opnieuw bijzonder druk. Er bestaan in grote lijnen drie formules, legt Van Speybroeck uit. “Er is de bijstand aan personen, aan voertuigen en er is de bagageverzekering. De eerste bijstand dekt de medische kosten en hospitalisatiefactuur op vakantie. Maar de verzekering regelt en betaalt ook een eventuele repatriëring bij ziekte of na een ongeval voor zowel jou als jouw reisgezelschap. Dat doet ze eveneens wanneer er bijvoorbeeld thuis iets zeer ingrijpend gebeurt wat het verzetten van de vakantie onmogelijk maakt.” Vorig jaar waren er in juli en augustus gemiddeld 9.500 tussenkomsten zodat onfortuinlijke reizigers hun vakantie konden voortzetten Of misschien raak je tijdens een lange, avontuurlijke boswandeling verdwaald, of breek je op een bergflank een been: ook opsporings- en reddingskosten worden door de bijstandsverzekering gedekt. “Medicatie of een bril die thuis zijn vergeten, kunnen via de verzekering kosteloos worden nagestuurd, indien levensnoodzakelijk of werkelijk onmisbaar.” In de formules met voertuigbijstand zijn naast pechhulp en een eventuele vervangwagen eveneens de repatriëring van het voertuig en de inzittenden inbegrepen. De bagageverzekering is een compensatie voor het verlies, de diefstal of beschadiging van je bagage. “Vorig jaar waren er in de vakantiemaanden juli en augustus telkens gemiddeld meer dan 9.500 tussenkomsten zodat onfortuinlijke reizigers hun vakantie konden voortzetten, of ze zonder extra kosten naar huis konden terugkeren”, weet Van Speybroeck. Verzekeringen mee op reisLos van de specifieke reis- of vakantieverzekering zijn er heel wat andere verzekeringen die je mogelijk sowieso al hebt en die het hele jaar door dekking bieden, ook tijdens vakanties in zowel België als het buitenland. Van Speybroeck: “Niet alleen je autoverzekering en verplichte ziekteverzekering reizen met je mee, ook je familiale verzekering, de hospitalisatie- en rechtsbijstandsverzekering voor juridische ondersteuning doen dat. Trapt je zoontje aan het zwembad met een bal de dure brilglazen van een andere gast stuk, dan komt je ‘familiale’ in de schade tussen. Zelfs de woningverzekering reist mee. Daarmee zijn je spullen die bij een overstroming of brand van je vakantiehuisje verloren zouden gaan meteen verzekerd. Ben je in België goed verzekerd, dan is dat wellicht ook in het buitenland het geval.” Als je in pakweg Thailand of de VS in het ziekenhuis belandt, lopen de kosten sowieso in de duizOok sommige (duurdere) creditcards bieden automatisch een reisverzekering als je er jouw reis (deels) mee betaalt. Zeker als er ‘gold’, ‘platinum’ of ‘premium’ in de naam van uw kredietkaart staat, is de kans groot dat je Visa of Mastercard een annulatie-, ongevallen- of bijstandsverzekering, of een combinatie ervan, bevat. Check dit zeker bij je bank of kredietkaartaanbieder. Extra reisverzekering “Weet wel dat de hospitalisatieverzekering niet in alle landen geldt. Vaak is deze beperkt tot Europa. En de alarmcentrale van de ziekenfondsen, Mutas, biedt eveneens medische bijstand aan de leden (binnen Europa en het Middellandse Zeegebied, red.). Het accent ligt daarbij wel vooral op dringende medische hulp en op het slachtoffer zelf, legt Van Speybroeck uit. De diensten die een reisbijstandsverzekeraar biedt, zijn volgens haar heel wat uitgebreider, bijvoorbeeld bij een vervroegde terugkeer bij hospitalisatie van een familielid. “Check altijd goed je contract. Er kunnen verschillen zijn in de polissen van verzekeraars.” Zeker als je buiten Europa trekt, denk je toch beter goed na over een bijstandsverzekering, klinkt het advies. “Als je in pakweg Thailand of de VS in het ziekenhuis belandt, lopen de kosten sowieso in de duizenden euro’s. Een Belgische toerist op vakantie aan de Mexicaanse stranden belandde vorige zomer door een ernstige ziekte op de afdeling intensieve zorg, waar hij 24 dagen moest blijven voor hij terug kon worden gerepatrieerd. Dankzij de verzekeraar ontliep hij een factuur van maar liefst 750.000 euro.” Jaarcontract interessanter?Een specifieke reisverzekering kan op verzoek ook verschillende dekkingen combineren. De aanbiedingen (en bijhorende prijzen) van de twaalf verzekeraars actief op de Belgische markt kunnen online worden vergeleken, en afgesloten. Vaak bieden deze ook ‘package deals’ waarin alles wordt gebundeld. De verzekeringen kunnen tijdelijk geldig zijn – voor de duur van een bepaalde reis – of gedurende een heel jaar. Zowat alle verzekeraars bieden jaarcontracten aan. De website van een marktleider leert dat een familie (meer dan 3 leden) voor 197 euro gedurende 90 dagen per jaar volledig medisch verzekerd wereldwijd van huis kan. Vanaf twee reizen per jaar kan zo’n jaarcontract al voordeliger zijn dan een formule die je voor één specifieke reis afsluit”, aldus Van Speybroeck. |
Wijs op reis in Thailand
VerkeerElk jaar zijn er in Thailand duizenden verkeersdoden. Vaak als gevolg van een combinatie van roekeloos rijden en sterke drank. De overgrote meerderheid van de slachtoffers zijn motor- en brommerrijders. Vaak wordt geen helm gedragen. Voor het huren van motorfiets (er rijden geen bromfietsen in Thailand) is een motorrijbewijs vereist. Dit wordt echter niet altijd door de verhuurder aangegeven. Ook al wordt de bromfiets verzekerd afgeleverd, de verzekering is niet dekkend indien er zonder rijbewijs gereden is. RokenThailand heeft strenge anti-rook wetten. Zo is het verboden te roken op het strand, op de luchthavens, openbare parken, sportterreinen, toeristische attracties, dierentuinen, markten, stations, openbare gebouwen, cafés, restaurants, openbaar vervoer en winkels. Ook de elektronische sigaret of E-sigaret is streng verboden, dat geldt tevens voor alle onderdelen en de vulling. Er staan hoge boetes op het niet nakomen van het verbod. Dat kan je zomaar tot 20.000 baht boete opleveren en dat is bijna € 600,- De politie treed streng op en je wordt zonder pardon meegenomen naar het politiebureau en vastgezet tot je de boete hebt voldaan. Op de zes grote Thaise luchthavens, Bangkok Suvarnabhumi, Don Mueang, Phuket, Chiang Mai, Hat Yai en Mae Fah Luang in Chiang Rai, zijn al vanaf 3 februari 2019 alle rookruimtes in de terminals gesloten en geldt een rookverbod voor de gehele luchthaven. En vergeet niet, sinds november 2017 is het verboden om te roken op de stranden van Thailand. Ook de invoer van elektronische sigaretten en navullingen voor deze sigaretten is strafbaar in Thailand. E-sigaretten kunnen op het vliegveld in beslag worden genomen. Je loopt het risico om een hoge boete te krijgen of een gevangenisstraf van maximaal 10 jaar. MajesteitsschennisIn Thailand is het beledigen van de koning en/of zijn familie strafbaar. Dat hoeft niet een schriftelijke belediging te zijn, maar kan ook een terloopse opmerking zijn die door iemand wordt opgevangen en doorgegeven aan de politie. Het “studentikoos” bekladden van een portret van de koning valt hier ook onder en is eveneens strafbaar. Voorts valt onder majesteitsschennis bewuste onbeleefdheid bijvoorbeeld als men bij het spelen van het volkslied voor de aanvang van een voorstelling in een bioscoop of theater, niet opstaat, of stilstaat. GokkenGokken is in Thailand bij wet verboden, hetgeen niet wegneemt dat vrijwel overal illegale goktenten bestaan. Veel legale gokpaleizen bevinden zich net over de grens met Cambodja. Weest u zich ervan bewust dat personen, die hun gokschulden niet kunnen voldoen, regelmatig worden gegijzeld of gekidnapt. Daarbij kan ook grof geweld worden gebruikt. Aangeraden wordt deze casino’s te mijden. MedicijnenVerdovende middelen en andere medicijnen kan je niet zomaar meenemen naar Thailand omdat het bezit ervan strafbaar kan zijn. Ook als de medicijnen zijn voorgeschreven door je arts. Je hebt daarom mogelijk een verklaring nodig die je kan meenemen en laten zien aan de autoriteiten. Gebruik je een medicijn dat onder de Opiumwet valt? Bijvoorbeeld sterke pijnstillers, slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen of medicijnen tegen ADHD? Dan heb je voor de douane een speciale verklaring nodig van een arts. Dit is een Engelstalige medische verklaring. Begin op tijd met de aanvraag, deze kan 4 weken duren. Op de website van het Centraal Administratiekantoor (CAK) lees je of je een medische verklaring nodig hebt en hoe je deze aanvraagt. Informatie over het meenemen van medicijnen naar Thailand. |
BIJKOMENDE TIPS
1. De Thaise glimlachEén ding is zeker, de algemene Thaise mentaliteit is vriendelijk en warm. Doorgaans word je begroet met een glimlach en iedereen wil je graag helpen als je er om vraagt. Thaise mensen zijn respectvol en een beetje nederig, behandel ze als toerist ook met dezelfde houding en vriendelijkheid. Hun Engels is niet altijd even goed, maar met gebaren en een beetje goede wil kan je jezelf altijd wel verstaanbaar maken. 2. Reizen binnen Thailand is makkelijk en goedkoopAls je dan toch de lange vlucht naar Thailand maakt, raad ik aan dat je zoveel mogelijk van dit mooie land gaat zien en niet op één plek blijft. Reizen binnen Thailand is makkelijk: je neemt gewoon de bus, trein of het vliegtuig naar je gewenste bestemming. Dit is, in tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten, goed georganiseerd en niet duur. Binnenlandse vliegtickets kan je op voorhand online boeken (bij bv. Thai Airways of Air Asia), dit is de snelste manier om bv. van het noorden naar het zuiden te gaan maar ook de "duurste" optie van de drie. De ticketprijzen zijn afhankelijk van wanneer en naar waar je reist, maar binnen het hoogseizoen betaal je doorgaans tussen de 50 en 150 Euro voor een vlucht. Je hoeft voor binnenlandse vluchten niet lang op voorhand op de luchthaven te zijn en het inchecken gaat heel snel. Goedkopere opties zijn de bus of trein, hiervoor kan je best ter plaatse naar het station gaan om een ticket te kopen. Ga liefst een dag (of eerder) op voorhand naar het station om een ticket te kopen als je zeker wil zijn van een plekje op de bus of trein op het uur wanneer je graag wil vertrekken. 3. Het eten is overheerlijkOver het eten zou ik uren kunnen uitwijden, maar om het kort samen te vatten: het is superlekker en (nogmaals) heel goedkoop. Zet je over het feit dat je het eten van de kleine kraampjes misschien niet zou vertrouwen, of enkel wil eten in de proper uitziende restaurants - de beste maaltijden vind je vaak langs de kant van de weg, in kleine chaotische restaurantjes of op de lokale marktjes. Overheerlijke curry's, Thaise soep en andere lokale specialiteiten kan je doorgaans voor een tweetal Euro (of minder) opsmikkelen, en het bier (Chang of Singha) is zeker smakelijk - ook voor een Belg. In Thailand betaal je altijd meer voor alcohol dan voor je hoofdschotel, maar aan deze prijzen zal een biertje je budget niet schaden. Pas wel op met de pikantheid, zelfs een gerecht dat zij bestempelen als mild zal doorgaans je mond doen branden. Als Belgische Bourgondiër moet je wel even wennen aan de Thaise manier van eten: hier doen ze niet bepaald aan lang, gezellig tafelen - als je een voorgerecht en hoofdgerecht vraagt, krijg je dat doorgaans samen op tafel of volgt het hoofdgerecht binnen de minuut na het voorgerecht. 4. Het lokale vervoersmiddelEr zijn heel wat manieren om in Thailand van de ene plek naar de andere te gaan, maar de leukste en populairste is de bromfiets. Deze optie is waarschijnlijk niet voor iedereen, maar als je het ziet zitten valt dit absoluut aan te raden. Voor nog geen 5 Euro per dag huur je een bromfiets en helm bij één van de vele lokale bedrijfjes. Een groot voordeel voor avonturiers, omdat je op deze manier de vrijheid hebt om overal zelf naartoe te rijden. Andere opties zijn de vele tuktuks, taxis, het openbaar vervoer of toeristische busjes - aan jou de keuze welke jij de beste optie vindt. 5. De Thaise massageAls je graag stevig gemasseerd wordt, is Thailand the place to be. Hier kan je praktisch op elke hoek van de straat terecht voor een typische Thaise massage - alweer aan een zeer schappelijke prijs (denk: 4 Euro voor een uur). De dames pakken je vaak stevig aan, als je het graag wat rustiger hebt dan vraag je dit gewoon op voorhand. De prijs van een behandeling gaat vanzelfsprekend omhoog naarmate de luxe van de omgeving dat doet. Met wat geduld en een glimlach kom je ver In de Thaise cultuur worden het verliezen van je geduld, boosheid, hysterie en verdrietig of humeurig zijn in het openbaar gezien als onbeschaafd. Het zorgt voor verlies van respect van Thai om je heen. ‘Jai yen’ (chillen) is de filosofie van Thailand, en het zorgt voor een relaxte cultuur. Ook is het verstandig om geen openbare uitingen van genegenheid te tonen. Thai hechten veel waarde aan kalmte en een positieve instelling. Voer je dagelijkse bezigheden daarom uit met geduld, een nuchtere en realistische insteek en vooral een schietgrage glimlach, zelfs als het niet altijd loopt zoals je je had voorgesteld. Thailand wordt niet voor niets het land van de glimlach genoemd. |
Top 5 bestemming in Thailand
In Thailand is veel te zien en te doen, maar wat zijn nu de meest populier bestemmingen voor buitenlandse toeristen? Hier het antwoord:
Populaire excursies Er is veel te zien in Thailand. Excursies kan je overal boeken en zijn relatief goedkoop. Wij geven je een aantal tips:
|
Wat NIEUWKOMERS dienen te weten over Thailand?
Voor nieuwkomers is het handig om een paar zaken te onthouden:
Nog wat feitjes
|
Cultuur Thailand
De cultuurverschillen tussen Europeanen en Thai zijn zo groot dat je er een heel boek aan zou kunnen wijden. Hieronder zijn er een paar punten uitgepikt, die van direct en dagelijks belang zijn bij je omgang met de bewoners. Hoofd en voeten:Iemands hoofd aanraken is erg onbeleefd, zelfs kinderen even een vriendelijk aaitje over de bol geven. Het hoofd geldt als de woonplaats van de ziel en is dus het 'hoogste' lichaamsdeel, dat dan ook het meest geëerbiedigd moet worden. Lang geleden moesten zelfs beulen zich bij hun slachtoffers verontschuldigen voor het 'aanraken' van hun hoofden. Uiteraard geldt dit taboe niet voor kappers, masseurs en oorartsen. Iemand wenken in Thailand doe je met de handpalm naar beneden en een snelle beweging van de vingers naar je toe. Wijs nooit met een vinger naar een persoon. Dat is een teken van gebrek aan eerbied voor de betrokken persoon en degradeert hem/haar tot een 'minderwaardig' mens. In het verleden wezen alleen heersers op die manier hun slaven aan, en dan was er meestal niet veel goeds te verwachten. In plaats van met de vinger te wijzen kun je beter iemand aanduiden met een kort hoofdknikje, dat getuigt van fijngevoeligheid en fatsoen. De voet gebruiken om iemand aan te wijzen is nog minderwaardiger dan het al zo beledigende wijzen met de vinger. De voeten zijn de tegenpool van het hoofd en worden voor onrein gehouden, omdat ze het gemakkelijkst met vuiligheid in aanraking komen. Tempelbezoek:Bezoeken aan alle heiligdommen dient blootshoofds te gebeuren en op blote voeten. Als je om een pagode heen loopt, doe dat dan met de wijzers van de klok mee. Draag je je schoenen in de hand, dan houd je ze het best in de buitenste, de linkerhand, want schoenen gelden, net als voeten, als onrein en mogen daarom niet naar de heilige plaats wijzen. Ga je met je voeten in de richting van een boeddhabeeld of monnik zitten, dan maak je je schuldig aan een grove belediging. Foto's van een toerist voor een boeddhabeeld worden niet op prijs gesteld. Aanwijzingen voor de omgang met monniken:Een monnik mag niet worden aangeraakt, vooral niet door vrouwen. Als een vrouw toch een monnik aanraakt, moet deze zich onderwerpen aan gecompliceerde reinigingsceremoniën (abatt). Wil je als vrouw iets overhandigen aan een monnik, doe dat dan via een man of door het neer te leggen. Ga als vrouw in het openbaar vervoer ook niet pal naast een monnik zitten, maar zorg dat er een man tussen zit. Het geldt als bijzonder onhoffelijk om monniken in de weg te lopen of voor zittende monniken te blijven staan. Niemand mag, uit respect, boven een monnik uitsteken en daarom moet je ook gaan zitten of minstens doen alsof je je klein maakt. Monniken mogen trouwens geen geld aannemen, wel voedsel of iets te drinken. Vanzelfsprekend zijn niet alle monniken recht in de leer. Genieten:Sanuk, sabai, suay. Sanuk betekent 'plezier', sabai is 'gezellig' en suay is Thai voor 'mooi'. Belangrijke kenmerken van de Thaise levensfilosofie. Thai zijn plezierzoekers, die het beste van hun leven proberen te maken, maar dan wel hier en nu. Het leven behoort sanuk en sabai te zijn. Het 'mooi zijn' van de omgeving, van personen en dingen is van het hoogste belang. In Thailand is men als het ware verslaafd aan een ware schoonheidscultus, die overal tot uiting komt. Mensen willen netjes gekleed zijn, er verzorgd uit zien. Men wast zich meermalen per dag van top tot teen en wie zorg aan zichzelf besteedt, zal nooit twee opeenvolgende dagen dezelfde kleren dragen. Eten moet uitstekend smaken, want ook genieten van voedsel behoort tot sabai. Thai denken bijna voortdurend aan eten en de korte pauze tussen de talrijke maaltijden worden gebruikt voor de planning van volgende menu's. Voorwerpen voor dagelijks gebruik worden eerst gekeurd op hun schoonheid, en daarna pas op hun praktische gebruiksmogelijkheden. Bijna dagelijks zijn er in het land georganiseerde schoonheidswedstrijden. Gathoeys (transseksuelen of travestieten) worden meestal tolerant tegemoet getreden. Ze zijn immers suay. Alles en iedereen is acceptabel, als het maar mooi is. Kleding:De Thai kleden zich graag formeel voor bepaalde gebeurtenissen. De Thai zijn, zoals gezegd, minnaars van schoonheid, die een medemens grotendeels op het uiterlijk beoordelen. Keurige kleding suggereert zorgeloze welvaart. Een ongewassen haardos, transpiratiegeur en (ongewassen) sjofele kleding maken het gezichtsverlies totaal. Een korte broek is in huiselijke kring en aan het strand geen probleem. Maar in het openbaar wordt het dragen van shorts als niet netjes gezien. Bij het bezoeken van tempels dienen met name vrouwen er voor te zorgen dat armen en benen bedekt zijn. Omgangsvormen:Meningsverschillen tussen mensen worden zelden openlijk geuit. Je geduld verliezen, boos worden of een woordenwisseling in het openbaar betekenen namelijk 'gezichtsverlies'. Confrontaties worden het liefst uit de weg gegaan, om anderen niet in verlegenheid te brengen. Kritiek wordt direct als een persoonlijke belediging ervaren. Ook het uiten van positieve emoties als genegenheid, gebeuren subtieler dan wij gewend zijn. Het in het openbaar tonen van affectie (zoals zoenen) tussen verschillende geslachten wordt niet op prijs gesteld. Daarentegen lopen jongens met jongens en meisjes met meisjes vaak hand in hand, zonder enige bijbetekenis. Bij officiële of religieuze bijeenkomsten zitten vrouwen en mannen vaak apart. Glimlachen:Thailand staat bekend als het 'Land van de glimlach'. De Thaise glimlach is in de eerste plaats bedoeld om het leven zonder problemen door te komen. Een (glim)lach kan vele betekenissen en functies hebben, al naar gelang situatie en sociale omstandigheden. Mensen lachen uit verlegenheid, onderdanigheid, boosheid, maar natuurlijk ook gewoon uit blijdschap of vriendelijkheid. Een glimlach wordt ook gebruikt waar wij 'sorry' of 'dank je' zouden zeggen. Vragen om een gunst aan privé-personen en ambtenaren hebben zeer veel kans van slagen, als ze vergezeld gaan van een vriendelijk lachje. Eigen fouten, misstappen of blunders worden dikwijls met een lachje verdoezeld, dat tegelijk een verontschuldiging is. Als Thai glimlachen bij een verschil van mening, dan is dit een poging om de andere partij vriendelijker te stemmen om zo een ernstig conflict te voorkomen. Een glimlach kan ook een weigering inhouden. Als een verzoek of vraag beantwoord wordt met een lachje zonder dat daarbij positief wordt gereageerd met een verklaring of belofte, dan betekent dit lachje "Sorry, dat kan niet", "Dat weet ik niet", enz. De glimlach is meer een masker voor verschillende emoties, maar wel prettig om te zien. Afspraken:Wij komen uit een uiterst jachtige cultuur waar tijd geld is en afspraken punctueel dienen te worden nagekomen, omdat anders het schema van de rest van de dag in duigen valt. Thai hebben daar niet zo'n last van. Niet dat ze persé te laat komen, het kan ook zijn dat ze toch niets te doen hadden en een uur te vroeg komen. De Thai leven meer in het 'hier en nu', maken zich minder druk over de toekomst en hebben veel meer geduld. Onderhandelen:Onderhandelen is een algemeen verschijnsel in Thailand. Je wordt verwacht te onderhandelen op de markt en in toeristenwinkels, in taxi's zonder meter, tuk-tuks (gemotoriseerde driewielige riksja's) en samlors (fietsriksja's). In songthaews (kleine pick-ups) en lokale bussen die vaste routes rijden hoef je niet te onderhandelen. Onderhandelen is overigens een sociale bezigheid en niet een zaak van leven of dood! Bijgeloof:Behalve het geloven in geesten is er ook veel bijgeloof. Hier enkele van de 'do's and don'ts'. *De uitvoering van grote plannen, bijvoorbeeld verhuizingen of reizen moeten nooit op een woensdag worden begonnen. Zelfs haarknippen op deze dag zou ongeluk kunnen brengen. Daarom zijn vele kapperszaken op woensdag gesloten. Er zou toch niemand komen. *Zwangere vrouwen moeten nooit op de drempel van de deur gaan zitten. Dat zou een zware bevalling tot gevolg kunnen hebben. Om een lichte bevalling te waarborgen, moet de vrouw onder de buik van een olifant doorkruipen. Zwangere die met een grote keukenlepel eten, krijgen kinderen met grote, lelijke monden. *Tijdens een maaltijd in de huiselijke kring mag nooit opgemerkt worden dat het eten goed smaakt. Dat zou gehoord kunnen worden door geesten, die dan buikpijn zouden opwekken. Kleine kinderen mogen om dezelfde reden nooit mooi genoemd worden, maar moeten altijd met 'lelijk' worden betiteld, opdat de geesten het kind niet zullen opmerken en het uit jaloezie eventueel zouden pijnigen. *Overledenen krijgen een munt in de mond gelegd, opdat zij tijdens hun zielsverhuizing niet geheel platzak zijn. Nadat het lichaam is verbrand proberen de begrafenisgangers de munt te vinden, aangezien deze veel geluk zal brengen. *In huis mag men niet fluiten, aangezien daarmee de boze geesten worden aangelokt. Het koningshuis:Buitenlanders zullen maar moeilijk kunnen begrijpen hoever de eerbied van het Thaise volk voor de koninklijke familie reikt, aangezien een dergelijke relatie in geen enkel ander land ter wereld te vinden is. De vorige vorst, zijne majesteit Bhumibol Adulyadej, Rama IX, besteeg de troon in 1946, en is daarmee de langst regerende vorst van de Chakri-dynastie. Koning Bhumibol (uitspr: Phumíphon) en koningin Sirikit zijn een symbool van wijsheid, goedheid en liefde voor het volk. De burgers geven de koning een grote persoonlijke loyaliteit, deels vanwege de traditie, maar ook vanwege diens positieve inzet voor de Thaise samenleving. In hotels, restaurants, bussen, tuk-tuks en openbare gebouwen hangen vele portretten van het koningspaar. Veel Thai zien hun koning als een soort halfgod. Negatief commentaar op de koninklijke familie is zowel een sociaal als legaal taboe. Drugs:Laat je niet verleiden om het eens te proberen. Op een jungletocht in het noorden van het land word je wellicht een pijpje opium aangeboden en dat lijkt onschuldig. Toch niet doen! Je bent in overtreding. Er zijn gevallen bekend dat drugs in de tas van toeristen werden gestopt en dat daarna de politie gewaarschuwd werd. Je hebt dan geen goed verhaal. De straffen in Thailand op het bezit van drugs zijn zeer hoog. Algemeen:Besef voortdurend dat je als gast in een land verblijft waar men nu eenmaal andere omgangsvormen kent. Dat is niet afwijkend, jij gedraagt je afwijkend. |
Religie Thailand
Als je reist door Thailand kom je uiteraard in contact met het boeddhisme. Overal zie je de in oranje pijen geklede monniken, nonnen, boeddhabeelden en sierlijke wats (tempels). Ongeveer 95 % van de bevolking is er aanhanger van het Theravada-boeddhisme een zeer oude vorm van boeddhisme, dat voornamelijk in Thailand, Myanmar, Laos, Cambodja en Sri Lanka wordt aangehangen. Het boeddhisme is geen godsdienst in de strikte zin van het woord. Boeddhisten zijn aanhangers van de leer van Siddhartha Gautama, een prins die zo'n 2500 jaar geleden in Noord-India een levensleer verkondigde, die in feite bedoeld was om het verstarde hindoeïsme van die tijd te hervormen. Hij bereikte in zijn leven de verlichting en ging de geschiedenis in als de Boeddha. Zijn levensleer zegt al dat het wel of niet bestaan van een god of goden feitelijk van ondergeschikt belang is voor de boeddhisten. In navolging van het hindoeïsme beweert de Boeddha dat alles wat bestaat een eeuwige opeenvolging is van ontstaan en vergaan (reïncarnatie), waaraan in principe niets kan ontsnappen; niet de goden, niet het universum, niet de mensen. Het is hem, de Boeddha, echter wel gelukt om uit dit eeuwige rad van wedergeboorten los te komen. Zijn leer is een ontsnappingsmethode naar het nirvana, een staat van tijdloze rust en eenheid met alles. De eerste grote boeddhistische waarheid is dat alle leven lijden is. Dit lijden is het gevolg van onze begeerten. Door het opheffen van die begeerten kan men een einde maken aan het lijden. De laatste grote waarheid verwijst dan naar de manier om die verlangens op te heffen, namelijk door het bewandelen van de juiste weg. Die juiste weg bestaat uit een systeem van denken en handelen dat ervoor zorgt dat het karma, van degene die hem bewandelt, verbetert. Karma is een soort optelsom van alle goede en slechte gedachten en handelingen uit dit en vorige levens; een verantwoording voor het geleefde leven. Naarmate het karma verbetert door het bewandelen van de juiste weg, reïncarneert men in reinere vormen. Tenslotte bereikt men het stadium van bodhisattva, waarin men niets anders meer verlangt dan het geluk van alle anderen. Vervolgens lost men op in het nirvana, de staat van verlichting waarin men beseft dat alles wat bestaat illusie is en slechts een luchtspiegeling van een ondeelbare eenheid die in zichzelf rust. De meeste Thaise boeddhisten zijn er niet zozeer op uit om het nirvana te bereiken. Ze gaan ervan uit dat het nirvana is weggelegd voor sommige monniken en niet voor de gewone mensen. Door goed te doen proberen ze de cyclus van wedergeboorte zo voordelig mogelijk te beïnvloeden. Dat kan bijvoorbeeld door het geven van geschenken aan de plaatselijke wat (tempel), de verering in de wat, het voeden van bedelmonniken, het helpen van een sangha (monnikenorde) of het (tijdelijk) intreden in een klooster. Ook mediteren en het ondernemen van pelgrimstochten behoren hiertoe. Het boeddhisme neemt in het dagelijks leven een zeer belangrijke plaats in. Dit komt duidelijk naar voren tijdens de religieuze feestdagen en festivals, meestal met volle maan. Arm of rijk, iedereen helpt de bedelmonniken aan een schep rijst, gaat regelmatig naar de wat en heeft in zijn huis een altaar voor boeddha. Streng in de leer zijn de meeste Thai niet, maar in het algemeen wel devoot. Een dagelijks zichtbaar symbool is het bladgoud op de boeddha's. De flinterdunne stukjes goudfolie worden verkocht in kleine boekjes en in de tempel op een boeddha gedrukt. Vooral het hoofd (om wijsheid te krijgen), de borst (vriendelijkheid en gezondheid) en de mond (goed spraakvermogen) zijn populair. Van iedere man wordt verwacht dat hij gedurende korte tijd monnik wordt. Meestal gebeurt dat nadat hij van school komt en voordat hij aan zijn carrière gaat beginnen. Sommige monniken blijven de rest van hun leven in het klooster. Voor de plattelandsfamilies betekent dat laatste veel: een monnik in de familie betekent geluk en aanzien. Veel Thai geloven ook in geesten. Tatoeages en gezegende amuletten (phra phum) met beeltenissen van Boeddha of beroemde monniken moeten geluk brengen of beschermen tegen kwade invloeden. In de tuin of op het terrein van vrijwel elk huis, kantoor of openbaar gebouw staat een geesthuisje (phra phi), een miniatuurhuisje dat vaak op een zuil staat en de vorm heeft van een kleine tempel. Ze zijn bedoeld als huizen voor de geesten die op dat speciale stuk land wonen. Mensen hebben dat land in gebruik genomen, maar de geesten moeten toch een eigen onderkomen hebben, zodat ze niet boos worden en dan onheil brengen. Om de geesten tevreden te houden, moeten er voortdurend voedseloffers en kransen bij worden gezet. Naast de boeddhisten zijn er aanhangers van de islam, hindoes, taoïsten, confucianisten en animisten |
Festivals Thailand
Het aantal festivals in Thailand is ongelooflijk. Erg sanuk! Het lijkt wel of er altijd ergens iets aan de gang is, vooral gedurende het koele seizoen tussen november en februari. Veel festivals zijn gekoppeld aan boeddhistische rituelen (zoals pelgrimstochten) en volgen de maankalender, zodat de feestdata ieder jaar anders zijn. |
Kunst
Beeldhouwkunst, schilderkunst en bouwkunst zijn in Thailand het sterkst beïnvloed door de religie. De beeldhouwkunst heeft zich vrijwel uitsluitend geconcentreerd op afbeeldingen van de boeddha. Ze werden in de eerste plaats niet gecreëerd als kunstvoorwerpen, maar om de toeschouwer aan het geloof te herinneren. Beeldhouwkunst is verder te zien als tempelversiering in de vorm van demonische of mythologische wezens, menselijk, dierlijk of een fantastische combinatie van beiden. De bouwkunst is prachtig in tempelgebouwen en pagoden. Kenmerken die de tempels gemeenschappelijk hebben zijn de in vele verdiepingen opgebouwde daken met ver uitstekende dakranden en een rijkdom aan decoratieve details, zowel aan de binnen- als aan de buitenkant. Pagodes komen het meest voor in de vorm van chedi's, klokvormig met sierlijk toelopende punten (zoals Wat Saket), of als Khmer prangs, spitsen in de vorm van een vinger (zoals Wat Arun). Ook de traditionele huizen zijn erg apart. Deze woningen bestonden uit teakhouten panelen, steile zadeldaken en sierlijk houtsnijwerk. In Bangkok kun je zo'n huis bezoeken, dat nu ingericht is als museum: het Jim Thompson's House. Het klassieke danstheater van Thailand ontleent veel van zijn stof aan het oeroude hindoe-verhaal Ramayana. Dit epos vertelt het verhaal van de held Rama, zijn vrouw Sita, zijn halfbroer Laksman en de apenkoning Hanuman. Onder begeleiding van een orkest worden de gracieuze dansen uitgevoerd. De danseressen met hun kegelvormige hoofdtooien en lange kunstnagels zijn inmiddels een nationaal symbool voor Thailand. Ze hebben een lange opleiding achter de rug, waarin ze de betekenisvolle bewegingen leren (elk gebaar symboliseert een emotie: liefde, angst, haat, verlangen) en een bijna bovennatuurlijke lichamelijke soepelheid ontwikkelen. Behalve in theaters zie je de danseressen soms aan het werk in de tempels. |
Eten en drinken Thailand
Eten is voor iedereen belangrijk, maar de Thai hebben het verheven tot een levensstijl. In het sociale leven is eten van groot belang, erg sanuk. Thaise mensen eten niet op vaste tijden: er wordt gegeten wanneer men trek heeft. Daarom kan, zeker in de steden, op ieder tijdstip gegeten worden. Er zijn speciale voedselmarkten, nachtmarkten, noodle-stalletjes langs de weg, en overal mensen die kleine snacks of fruit verkopen. Eten van de straat is zo goedkoop en lekker dat veel mensen maar zelden koken. Op het platteland is dit natuurlijk anders. Let bij het eten op straat op de regel veel klanten = veel verse aanvoer. Toch moet de gemiddelde westerse maag even wennen aan de andere ingrediënten waarmee het Thaise eten bereid wordt, en de andersoortige bacteriën waar de spijsvertering mee te maken krijgt. Begin dus rustig, niet te heet, niet te gekruid. Thai houden zelf over het algemeen van heet, gekruid eten. Toch zijn niet alle gerechten even heet. Er zijn gradaties, en sauzen worden gebruikt om desgewenst extra vuur toe te voegen. Wil je je eten minder scherp, vraag dan mai pet. Eten: Rijst en rijstnoodles zijn de basisingrediënten van de Thaise keuken. De rijst wordt gewoonlijk gestoomd, voor sommige specialiteiten geeft men de voorkeur aan kleefrijst (kao niao). Groenten en vis worden meer gegeten dan varkensvlees, rundvlees en kip (kai), hoewel daar verandering in komt met de stijgende welvaart. Het zijn de kruiden die de Thaise keuken zo bijzonder maken. Er wordt veel gewerkt met koriander (phak chii), citroengras (takhrai), een soort citroenblad (bai makroet), verse basilicum (bai kaprao), limoen (manaau), knoflook (krathiam), laoswortel (khaa), garnalenpasta (kapi), chilipepers en kokosmelk (kathi). Met name op de markt wordt ook veel gewerkt met de smaakversterker ve-tsin. Mensen die daar allergisch voor zijn, opgepast! Fruit: Fruit is overal (afhankelijk van het seizoen) te koop, er is een ruime keuze: banaan, mango, papaja, mangosteen (ronde, purperen vrucht met sappig zoetzuur smakend wit vruchtvlees), custardappel, pomelo, doerian (grote ovalen vrucht, die ondanks de afstotende geur een heerlijke smaak heeft), jackfruit, ramboetan (rood-'behaarde' vrucht met een grote pit en sappig vruchtvlees) en kokosnoot zijn enige voorbeelden. Drinkwater: Het water uit de kraan is niet geschikt voor consumptie. Koop flessen gezuiverd drinkwater, dat kan overal wel in het land. Let er wel op dat de flessen hun oorspronkelijke sluiting hebben. IJsklontjes in je cola zijn ook taboe, die worden immers gemaakt van leidingwater. Dranken e.d.: Thee (cha ron) en koffie (gafe, meestal Nescafé) is vrijwel overal verkrijgbaar. Vaak worden ze ook opgediend met ijs, als ijsthee of ijskoffie. Frisdrankjes zijn tevens alom te koop. In verband met het statiegeld op de flesjes, wordt de flesinhoud vaak op straat even overgegoten in een plastic zakje, met daarin een rietje gestoken. Ook worden er heerlijke vruchtensappen te koop aangeboden met daarin de verschillende lokale fruitsoorten. In Thailand worden zeven biersoorten gebrouwen: Singha (het meest gedronken), Amarit, Kloster Chaang Bia, Leo Beer, Heineken (eigen brouwerij in Nonthaburi) en Carlsberg (eigen brouwerij in Bangkok). Het Thaise woord voor bier is bia. Bier is duur en smaakt nogal bitter. Als sterke drank kun je de goedkope Thaise Mekong-whisky kopen, maar ook westerse merken. Wijn is alleen |
Fooien Thailand
Fooien zijn in Azië erg in tel, maar buiten de toeristensector nog geen algemeen gebruik in Thailand. Voor obers, koffersjouwers, kamermeisjes, touringcarchauffeurs, taxichauffeurs en reisbegeleiders zijn fooien een mooie aanvulling op hun karige loon. Overigens heeft de fooi in een hotel of restaurant waar je vaker komt ook een andere functie. Het personeel wordt er vaak aanzienlijk attenter door. In eenvoudige restaurants of eetkraampjes langs de weg verwacht men meestal geen fooi. De buschauffeur en bijrijder verwachten wel een fooi voor de weken waarin ze de groep rondrijden, tenminste als ze naar tevredenheid hun werk hebben gedaan (richtlijn: € 0,50 per reiziger per dag). Dit geldt ook voor de reisbegeleider, uiteraard als zij/hij het werk goed heeft gedaan. Onze richtlijn voor deze fooi is € 1 per reiziger per dag. |
Bevolking Thailand
De bevolking van Thailand telt naar schatting 61 miljoen inwoners. Thailand is een redelijk ontwikkeld land met een goede infrastructuur en grote steden. De hoofdstad Bangkok is veruit de grootste stad, met een populatie van meer dan tien miljoen mensen, en is daarmee de enige miljoenenstad in Thailand. Chiang Mai is de tweede stad met 155.000 inwoners. Ongeveer 75% van de Thaise bevolking zijn etnische Thai, 11% heeft Chinese voorouders, en de rest bestaat uit verscheidene minderheidsgroeperingen (o.a. Indiërs, Maleisiërs). In het noorden en westen van Thailand wonen diverse bergstammen. Van alle volkeren in de Thaise maatschappij zijn zij het minst geaccepteerd en geassimileerd. Elke stam heeft zijn eigen taal, gewoontes, klederdracht en spirituele gedachten. De meeste stammen zijn half-nomaden en zijn de afgelopen 200 jaar geëmigreerd uit Tibet, Myanmar en China. Andere groepen zijn al veel langer in Thailand. De bergstammen in het noorden van Thailand vormen een toeristische trekpleister. De Karen (Yang of Kariang) komen van oorsprong uit Myanmar en zijn in aantal (320.000 mensen) de grootste minderheid. Onder de Karen vindt men boeddhisten, christenen en animisten. Er komen nog steeds vanuit Myanmar Karen de Thaise grens over, vluchtend voor het regime daar. Er zijn vier Karen-groepen: de Witte Karen, Pwo Karen, Zwarte Karen (Pa-O) en Rode Karen (Kayah). Deze namen verwijzen naar de dominante kleur bij hun veelkleurige klederdracht. De Karen zijn bekwame zilversmeden, en hun weef- en borduurwerk is prachtig van kwaliteit. Ze passen het zogenaamde ikat-werk toe; de draden worden vóór het weven in een bepaald patroon geverfd. De verfstoffen daarvoor zijn het geheim van het dorp; er worden slechts natuurlijke stoffen gebruikt. De Yao (Mien) zijn artiesten in zilver- en borduurwerk. De vrouwen dragen zwarte jasjes en broeken, gedecoreerd met borduurwerk en rode 'bontachtige' kragen, en op hun hoofd grote blauwe of zwarte tulbanden. Bij feestelijkheden dragen de Yao zilveren sieraden. Hun nederzettingen zijn vaak bij bergbronnen tussen de 1000 en 1200 m hoogte. De huizen zijn gemaakt van bamboe en de daken reiken bijna tot aan de grond. De vloer wordt (behalve in het slaapgedeelte) onbedekt gelaten. Zij verbouwen rijst, maïs en opium. Van oorsprong komen de Yao uit Centraal-China. De Chinese karakters worden ook nu nog gebruikt om de Yao-taal te schrijven. De Yao hebben een diep vooroudergeloof en 'aanbidden' belangrijke voorwerpen en geesten. Medische hulp is er onbekend. Bij geboorte, ziekte of overlijden komt de toverdokter, die helpt door het uitspreken van magische formules en het verrichten van rituele handelingen. De Yao zijn vrij in hun seksuele beleving. Jonge mensen kunnen openlijk en vrij seks bedrijven, en het is niet noodzakelijk om te trouwen. Vrouwen mogen van de ene naar de andere man gaan en zijn bij de verschillende ouders welkom. Onwettige kinderen worden hartelijk in de families opgenomen. Toch vinden er ook traditionele trouwerijen plaats, waarbij een bruidsschat wordt betaald door de bruidegom. Er wonen zo'n 22.600 Yao in Thailand, verspreid over 105 dorpen, voornamelijk in de omgeving van Chiang Rai. De Meo (Hmong, Miao of Maew) zijn animisten. Ze komen van origine uit Zuid-China en zijn in aantal (37.500 leden, verspreid over 148 dorpen) de tweede groep van Thailand. Ze leven gewoonlijk in berggebieden en plateaus boven de 1000 m. Er zijn blauwe of zwarte, witte en gestreepte Meo. Deze drie groepen spreken dezelfde taal en kunnen het goed met elkaar vinden. De kleur houdt verband met de kleding die ze dragen. Hun klederdracht bestaat uit simpele zwarte jasjes en zwarte of indigo wijde broeken met gestreepte randen of indigo rokken, en zilveren sieraden. De meeste vrouwen dragen hun haar in een grote knot. De Meo staan bekend als zilversmeden en wevers. Opvallend zijn de holle zilveren armbanden, waarvan ze er soms drie of meer dragen. Ook zijn het zonder overdrijven de grootste naaldkunstenaars: wie het borduur- en appliquéwerk ziet, zal dat graag in zijn bezit willen hebben. De Meovrouwen doen het zware werk en jagen op wild in de bossen. De mannen vermaken zich in en rond het dorp en velen roken opium. Polygamie is toegestaan. Wat betreft de seksuele beleving houdt men er dezelfde gewoonten op na als de Yao. De Meo verbouwen rijst, maïs en opium. De Lahu (Musoe) komen van oorsprong uit Tibet en de Chinese provincie Yunnan. In Thailand leven 72.000 Lahu verspreid over 160 dorpen, voornamelijk in de driehoek Chiang Mai - Chiang Rai - Mae Hong Son. Hun bamboe huizen zijn eenvoudig en bestaan uit slechts één ruimte. Zes - negen palen dragen wanden en dak. In het midden is een haardvuur waarop gekookt wordt. Anders dan bij de Meo en de Yao werken de mannen lange dagen op de velden. Ze verbouwen dezelfde producten als de Meo. De vrouwen helpen mee op de akkers, maar houden zich voornamelijk bezig met de kinderen. Ook zijn ze zeer bekwaam in weven en borduren. Van jonge meisjes wordt verwacht dat ze hun eigen huwelijkskleding en die van hun bruidegom maken. De mannen zijn zeer handvaardig in het maken van landbouwwerktuigen en gebruiksvoorwerpen. Ook maken ze prachtige sieraden. De vrouwen van de Lahu dragen zwarte en rode jasjes en strakke rokken. De mannen hebben heldergroene of blauwgroene wijde broeken. Ook de Lahu hebben verschillende groepen, die verwijzen naar de dominante klederdrachtkleur (rood, wit, geel, zwart). Ze zijn bij toeristen ook bekend om hun prachtige rijkelijk gekleurde schoudertassen. Lahu zijn animisten en christenen. De Akha (I-kaw of Igor) komen uit de Chinese provincie Yunnan en wonen tegenwoordig in paalhuizen verspreid over Thailand, Laos, Myanmar en Zuid-China. De stam telt in Thailand circa 49.000 leden en woont verspreid over 94 dorpen. Hun huizen staan vaak hoog op een heuvel, ver van een waterbron en om water te halen moeten ze naar beneden. De huizen van de Akha zijn net zo gebouwd als die van de Meo en de Yao, alleen hebben ze een plankier boven de grond als vloer. Er is een apart gedeelte in huis voor de mannen en een apart deel voor de vrouwen. Akha zijn herkenbaar aan de onafscheidelijke pijp, een puntig soort hoofdtooi en een soort jak dat over het blote lichaam wordt gedragen. De halssieraden van de Akha zijn plat en massief. Aan een halsband hangt doorgaans een grote ronde zilveren schijf; aan hun hoofdtooi dragen ze trossen zilveren munten. Ook de Akha zijn goede wevers. Het zijn animisten, die aan voorouderverering doen. Voor ieder Akhadorp staat een poort met aan weerszijden houten poppen, die dienen om de geesten buiten het dorp te houden. In regeringskringen beschouwt men de Akha als de meest primitieve groep. Ze kunnen lezen noch schrijven en het schijnt ze ook niet te interesseren. Vaak verbouwen ze opium voor hun eigen consumptie. De Lisu (Lisaw) is een klein volk van circa 28.000 mensen, verspreid over 80 dorpen. Ze komen oorspronkelijk uit Tibet. Lisu bouwen woningen op heuveltoppen die zijn omgeven door andere heuvels, zodat ze hun 'vijanden' kunnen zien aankomen en zelf voldoende beschut zijn. De varkensstal, kippenren en paardenstal worden tegen de huizen aan gebouwd. Opvallend in de Lisudorpen zijn de bamboe waterleidingen, die water vanaf vergelegen waterbronnen naar het dorp voeren, vaak kilometers lang. De Lisu verbouwen rijst en maïs, maar ook grote hoeveelheden papaver. De Lisumannen gebruiken echter heel wat minder opium dan de Meo, bij wie veel verslaving voorkomt. De vrouwen dragen lange veelkleurige tunieken over hun broeken en soms zwarte tulbanden. Zware zilveren sieraden completeren het kostuum. De mannen doen qua kleding niet onder voor de vrouwen; ook hun kleren zijn veelkleurig en ook zij dragen sieraden. Sommige mannen dragen één oorring. De vrouwen hebben het niet gemakkelijk in een Lisugemeenschap, want ze worden vaak als slaven behandeld. Het huwelijksfeest wordt uitgebreid gevierd, maar daarna is het uit met de pret. Van de vrouwen wordt verwacht dat ze hard werken, zich nergens mee bemoeien en niet klagen. Seks voor het huwelijk is algemeen, net als de vrijheid in keuze van een huwelijkspartner. |
NUTTIGE INFO
Het koninkrijk Thailand ligt in het centrum van Zuidoost-Azië en grenst in het noorden aan de landen Myanmar en Laos, in het zuidoosten aan Cambodja en in het uiterste zuiden aan Maleisië. Het drielandenpunt in het noorden Thailand/Laos/Myanmar is bekend als de 'Gouden Driehoek', vanwege de opiumteelt. De Thaise oostkust strekt zich over een lengte van 1520 km uit langs de Golf van Thailand. De westkust is 'slechts' 560 km en ligt aan de Andamanse Zee. Het land heeft een oppervlakte van 517.000 km² en is daarmee ruim twaalf keer zo groot als Nederland. Thailand kent verschillende landschappen. In het noorden treffen we beboste berglanden, met als hoogste top de Doi Inthanon (2595 m). Zo'n 12% van Thailand is nog bedekt met bos. Het noordoosten is het armste deel van het koninkrijk, vanwege de onregelmatige regenval. Er zijn tijden van droogte of juist overstromingen. Het centrum van het land is vruchtbaar gebied (rijstteelt) en hier stroomt ook Thailands belangrijkste rivier: de Chao Phraya, met haar bron- en zijrivieren. In de landengte van Zuid-Thailand is de vegetatie tropisch, met regenwouden, palmbomen en mangrove. Voor de kust liggen idyllische eilandjes met palmstranden, met als bekendste Koh Phuket, Koh Samui, Koh Samet, Koh Chang (Koh=eiland). Wilde dieren zijn er nog genoeg in Thailand, maar je moet er wel moeite voor doen en geduld hebben om ze te zien. Het 'wildlife' is geconcentreerd in de 79 nationale parken. Er leven in het wild nog olifanten, tijgers, slangen, wilde waterbuffels, herten, gibbons, makaken, beren en tapirs. Ook komen er veel vogelsoorten voor en onder water zijn veel verschillende kleurrijke vissen en koraalriffen te zien. Tijdsverschil ThailandIn Thailand is het zes uur later dan in Nederland en België. (In de zomertijd vijf uur). Bagage en kledij ThailandNeem niet te veel bagage mee. Met name kleding kun je altijd goedkoop ter plekke aanschaffen. Bovendien heeft bijna elk hotel een 'laundry service'. Thailand is een tropisch land. Dunne katoenen kleding is het prettigst, maar loop er niet 'te bloot' bij. Voor de avonduren kan een sweatshirt handig zijn, vooral in de wintermaanden. Een paar goede, ingelopen wandelschoenen en een paar slippers zijn alles wat je voeten vereisen. Bedenk dat je de heiligdommen van het land blootsvoets dient binnen te treden. Instappers zijn dan een uitkomst. Een paraplu is wel handig, zowel tegen de regen als tegen de felle zon. Verder voldoende spullen om je tegen de zon te beschermen: een hoed of hoofddoek, zonnebril, zonnebrand met minimaal factor 15. Ook zijn belangrijk: zwemkleding, toiletartikelen, handdoek voor het strand, een reisapotheek, foto- of filmapparatuur en voldoende film, reservebatterijen, zaklantaarn, zakmes (niet in je handbagage stoppen!), wekker, schrijfwaren, boeken, geldig paspoort, kopieën van paspoort en reisverzekering, een pasje van de reisverzekering met daarop het alarmnummer, agenda met belangrijke adressen, reisgids. Verder eventueel: rol toiletpapier, leeslampje. Verder is het handig om voldoende muggenmelk mee te nemen en een T-shirt met lange mouwen om het aantal muggenbeten zoveel mogelijk te beperken. We verzoeken je een frameloze rugzak of sterke weekend tas mee te nemen, liefst niet een harde koffer, omdat die lastig te vervoeren is. Soms moet je de bagage een eindje dragen. let op dat je bagage niet te zwaar is. Zorg dat je een verschoning in de handbagage hebt en 48 uur zonder je grote bagage kunt, voor het geval dat de bagage later op de luchthaven van aankomst arriveert dan jijzelf. Bijvoorbeeld: zorg dat je de pil, je medicijnen en je tandenborstel in je handbagage hebt zitten. Daarnaast is een kleine rugzak of schoudertas handig voor de dagelijkse handbagage. Voor het opbergen van waardepapieren kun je het beste een dunne geldgordel kopen, die je onder je kleding kunt dragen. Bever Zwerfsport: De winkels van Bever Zwerfsport hebben een ruim assortiment aan allerlei reisartikelen. Naast kleding en reisbenodigdheden vind je er ook reisboeken. Leuk om hier met behulp van bekwaam adviserend personeel al vast je vakantie een beetje voor te bereiden. In de meeste grotere plaatsen in Nederland is wel een filiaal te vinden. Openingstijden ThailandIn Thailand zijn banken maandag t/m vrijdag geopend tussen 8.30 en 15.30 uur, in Bangkok van 10.00-16.00 uur. Kantoren zijn open op maandag t/m vrijdag van 8.00-17.00 uur. Veel wisselkantoortjes zijn zeven dagen per week open tot 20.00 uur. De meeste musea zijn open van woensdag t/m zondag tussen 9.00 en 12.00 uur en van 13.00 tot 16.00 uur. Winkels zijn dagelijks geopend van 9.00 tot 21.00 uur. In kleinere winkels en op de avondmarkten kun je zelfs nog later terecht. Communicatie ThailandPost: Post vanuit Thailand naar Europa versturen is geen probleem. De post doet er gemiddeld een week over. E-mail: Bija overal in Thailand kun je e-mailen. Meestal is het goedkoper om vanuit een e-mailkantoortje je account te checken dan vanuit een hotel. Telefoon: Bij internationaal telefoneren moet je rekening houden met het tijdsverschil. Over het algemeen zijn de verbindingen met Thailand goed. Bellen vanuit een hotel is over het algemeen duurder dan bellen vanuit een telefoonkantoor of een blauwe telefooncel. Het internationale toegangsnummer van Nederland is 001-31, van België 001-32 (let op de extra 1!), gevolgd door het netnummer zonder 0 en dan het abonneenummer. Je kunt vaak ook een collect call maken. Als je in Thailand het nummer 100 belt, dan kun je zelf, zonder bemiddelingskosten, een collect call-gesprek aanvragen. Als je het via een (Nederlandse) telefoniste doet, moeten de thuisblijvers rond de 6,78 euro verbindingskosten betalen! Veel telefoonzaken bieden ook een fax- en internetservice. Op de meeste plaats tijdens de reis heb je bereik met je mobiele telefoon. Dit is echter afhankelijk van je toestel en je provider. Neem voor meer informatie over bereikbaarheid en kosten contact op met je provider Elektriciteit ThailandThailand heeft 220 volt, 50 hertz wisselstroom. Tenminste als de stroom niet uitvalt, want stroomstoringen komen regelmatig voor. De elektrische spanning kent in enkele plaatsen grote schommelingen, en dat is niet altijd goed voor je eventuele elektronische apparatuur. Het is geen overbodige luxe een goede zaklantaarn bij je te steken, ook wanneer je 's avonds uit wandelen gaat. Het grote aantal gaten, bulten en greppels in en langs de wegen kan voor lelijke verrassingen zorgen als plotseling het straatlicht wegvalt. Veiligheid ThailandDiefstal komt voor. Let daarom, net als in Belgiê, op je waardevolle spullen. Geld en belangrijke papieren kun je beter niet in je handtas meenemen, maar op het lichaam dragen, bijvoorbeeld in zakjes aan de binnenkant van je kleding, of in een dunne geldgordel. Als je uit gaat in de wijk Patpong in Bangkok, let er dan op dat toeristen hier in bars en restaurants vaak worden belazerd of financieel worden uitgekleed. Toch zal Thailand beslist geen land zijn waar je je onveilig voelt. Gezondheid ThailandWie in Zuidoost-Azië met enige aandacht voor hygiëne en huidverzorging vakantie viert, zal meestal geen gezondheidsproblemen tegen het lijf lopen. Hieronder volgt een aantal zaken waarop gelet moet worden. Eten en drinken: Leidingwater is niet geschikt voor consumptie. Het water dat in (thermos)kannen op de kamer wordt gezet is gekookt en drinkbaar. Zorg wel dat het regelmatig wordt ververst. Mineraalwater is meestal wel te koop maar duur. Sodawater is een goed alternatief. Als je een drankje bestelt vraag dan of ze er geen ijsblokjes indoen, omdat die meestal van ongekookt leidingwater worden gemaakt en ziektekiemen kunnen bevatten. Overigens zullen in de meeste hotels waar veel westerse toeristen verblijven, de ijsblokjes van gekookt water zijn gemaakt; informeer ernaar. In kleine eettentjes kun je beter geen van tevoren geschilde vruchten of salades eten. Eet bij voorkeur in drukke restaurants. De mensen eten er niet voor niets en de omloopsnelheid van het bereide eten is hoog. Eet geen consumptie-ijs, behalve in dure restaurants. Was je handen goed voor je gaat eten. Zonnebrand: Zonnebaden is vaak een belangrijke oorzaak van problemen. De tropische zon is fel. Verbranding en zonnesteken zijn makkelijker op te lopen dan je denkt. Mijd daarom de zon op de heetste uren van de dag, draag een hoofddeksel of paraplu als je wandelt en gebruik een goede zonnebrandcrème als je aan het bruinen bent. Die kan het beste van huis meegenomen worden, waar de keuze aanmerkelijk uitgebreider en goedkoper is. Als je in zee bent, merk je weinig van eventuele verbranding. Houd een beetje in de gaten hoe lang je aan het plonzen en duiken bent. Drink veel, door het zonnen verlies je grote hoeveelheden vocht. Nog een opmerking over de huidverzorging. Maak er een gewoonte van om elk wondje, hoe klein ook te behandelen met iets als jodium. Infecties zijn in de tropen snel opgelopen en vaak hardnekkig. Diarree: Het meest voorkomende gezondheidsprobleem naast verbranding is diarree. Vakantiegangers worden er in de tropen vaak door getroffen als ze er net een paar dagen zijn. In de meeste gevallen gaat het om een volstrekt onschuldig verschijnsel dat wordt veroorzaakt door verandering in voedingsgewoonten, de hitte of door onschuldige bacteriën, waar je lichaam snel afweer tegen opbouwt. Het belangrijkste risico is de kans op uitdroging. Uitdroging betekent dat het lichaam meer vocht en zouten en glucose verliest dan het binnen krijgt. Een gevoel van lusteloosheid en slapte is het gevolg. Dit is te voorkomen door water met een O.R.S.-oplossing te drinken. Deze zakjes, die in Nederland en België bij de apotheek te krijgen zijn, bevatten alle mineralen en suikers die het lichaam verliest bij diarree. In plaats van deze oplossing kunnen ook frisdranken zonder koolzuur en stevig gezouten bouillon gedronken worden. Als de diarree gepaard gaat met flinke koorts, bloed in de ontlasting of hevige braakneigingen, dan is het verstandig een arts te raadplegen. Als de diarree meer dan enkele dagen aanhoudt zonder bovengenoemde bijverschijnselen, of als je moet reizen dan kun je een paar maal het medicijn Imodium innemen. Dit is een opiumachtig preparaat dat de darmen gedurende een aantal uren volledig stillegt. Insectenbeten: Muggen zijn niet helemaal te ontlopen in Azië, maar een aantal maatregelen kan de overlast toch flink terugdringen. In veel hotels worden op aanvraag muskietennetten verstrekt, of elektrische muggenverdrijvers op je kamer geplaatst. Effectief is ook de zogenaamde 'mosquito-coil', een groene spiraalvormige wierook die de muggen ongeveer acht uur op een afstand houdt. Als je erom vraagt wordt zo'n 'coil' onder je tafel in een restaurant gezet. Tenslotte helpt het 's avonds dragen van een lange broek en een goed afsluitend T-shirt met lange mouwen en col. Citronella of andere insectafweermiddelen hebben effect, maar verwacht er geen wonderen van. Reisapotheek: Een kleine reisapotheek voor de tropen zou kunnen zijn: pleisters, verband, watten, schaartje, thermometer, jodium, pijnstillers, malariatabletten, O.R.S.-zakjes, Imodium, zonnebrandmiddel, oordopjes, pincet, een insectenwerend middel en een jeukverzachtende stift of zalf. Als je regelmatig essentiële geneesmiddelen moet gebruiken, neem dan een exacte omschrijving hiervan mee in het Engels (niet de merknaam, maar samenstelling en dosering zijn van belang). Neem een dubbele hoeveelheid mee voor de reisperiode en berg dit gescheiden op, zodat je een reservevoorraad hebt. Vaccinaties: Hieronder staat wat de GGD adviseerde bij het schrijven van dit informatiepakket. Deze informatie kan veranderen. Bovendien is de vraag wat je nodig hebt afhankelijk van eerdere vaccinaties, eventuele gevoeligheid voor bepaalde middelen, zwangerschap, leeftijd etc. Neem voor advies daarom ALTIJD contact op met je huisarts of de GGD. Voor laatste algemene informatie kun je ook de vaccinatielijn bellen: 0900-9584. Wij geven telefonisch geen verdere informatie. De aanbevolen vaccinaties zijn: DTP, tyfus en geelzucht. Verder word je geadviseerd om malariapillen te slikken, behalve voor Thailand, Vietnam (de jungles en grensgebieden in deze landen uitgezonderd). Informeer bij je ziektekostenverzekeraar of je de vaccinaties en malariapillen vergoed krijgt. Vaccineren bij je thuis!: Bij veel reizen die we aanbieden zijn inentingen tegen de belangrijkste ziekten noodzakelijk. Niet het meest leuke deel van je reisvoorbereiding maar wel onvermijdelijk. Shoestring heeft in samenwerking met Thuisvaccinatie.nl een oplossing gevonden voor deze vaak tijdrovende klus. In plaats van dat jij naar de GGD of huisarts moet gaan, komt een huisarts bij je thuis op het moment dat het jou schikt om de benodigde inentingen te zetten. Nog enkele adviezen voor een prettige verblijf: Gun je lichaam en geest de tijd om zich rustig aan te passen aan de nieuwe tijdzone en locatie. Vermijd spanningen, plan niet meteen van alles. Doe het de eerste dag in ieder geval kalm aan. Vroeg opstaan is een goede gewoonte; in warme landen is de ochtendtemperatuur vaak het plezierigst. Daarbij zijn de mensen in de landen die je bezoekt het zelf ook gewend om vroeg op te staan. Als je je aanpast aan hun ritme, zie je het meest van het land. Als je goed uitgerust bent, kun je alle nieuwe indrukken etc. het beste verwerken en heb je genoeg energie om veel te doen. Overige informatie ThailandAntiek, kunstvoorwerpen en boeddhabeelden mogen slechts met een officiële verklaring van het Departement voor Kunst worden uitgevoerd. Het is ten strengste verboden om drugs in- of uit te voeren. De straffen hierop zijn erg zwaar! In- en uitvoer van pornografisch materiaal is verboden. Invoer van binnenlandse valuta in Thailand is beperkt tot 2000 baht per persoon. Buitenlands geld mag onbeperkt beide landen worden binnengebracht. Informatie thuisblijvers ThailandZorg ervoor dat achterblijvers weten in welk land je bent en hoe lang je wegblijft, spreek eventueel af wanneer je contact opneemt. Maar houd er rekening mee dat telefoneren vanuit Thailand een probleem kan zijn. Geef je vluchttijden en vluchtnummers door aan degenen die je ophalen van het vliegveld Contactpersonen: Indien zich noodgevallen tijdens de reis voordoen is het belangrijk dat wij een contactpersoon in Nederland of in België kunnen bereiken. Op het boekingsformulier heb je iemand opgegeven. Het kan gebeuren dat die persoon juist op vakantie is tijdens je reis. Geef in dit geval een tweede persoon op zodat we zeker iemand kunnen bereiken. |
Fotografie Thailand
Thailand is bijzonder fotogeniek. Je kunt er bijna alles fotograferen, behalve in sommige tempels. Over het algemeen staat dit aangegeven op een bordje. De Thai gaan over het algemeen graag op de foto, maar vraag van tevoren altijd even toestemming. Niet iedereen wil graag op de foto. Met name in de bergdorpen heeft men er een hekel aan. Ook monniken van veel bezochte tempels zijn inmiddels wat foto-moe geworden. Respecteer het als men bezwaar maakt. Op plekken waar veel toeristen komen, wordt soms een vergoeding gevraagd. |